Kỳ diệu cây dã hương “độc nhất vô nhị của thế giới”

Cây dã hương ngàn năm tuổi

Cây có dáng bề thế, uy nghi. Chu vi thân cây chỗ to nhất là 17,4 m, khoảng tám người dang tay ôm mới hết. Chiều cao của cây là 36m, tán thân cây che phủ gần 2 sào đất. Trên ngọn cây có những cành đã khô nhưng vẫn rất vững vàng. Lớp vỏ cây dày trung bình khoảng 15cm.

Theo các tài liệu khoa học thì cây dã hương thuộc họ long não, hoa nhỏ màu vàng nhạt, nở vào cuối mùa xuân, nhựa cây có chứa tinh dầu, có mùi hương rất thơm và đặc trưng; gỗ của cây có thể làm được hương trầm, loại hương rất thơm và quý. Đặc biệt cây có chứa chất Safrol thành phần có giá trị trong chế biến thực phẩm và mỹ phẩm.

Người dân xã Tiên Lục, huyện Lạng Giang, đều gọi cây dạ hương cổ này là “cụ”. Các cụ bô lão trong thôn kể lại rằng, từ nhiều đời trước các cụ đã thấy cây to và đẹp lắm rồi. Trước kia trong ngọc phả của thôn còn có ghi lại câu chuyện Vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786) khi đi ngang qua thôn, thấy cây dã hương to, đẹp đã sắc phong cho cây là “Quốc chúa đô mộc Dã Đại vương” (nghĩa là cây dã hương lớn nhất nước).

Dân làng ở đây lưu truyền rằng: Cây dã hương ở đất Bắc mà vươn tới tận Huế, vì có một vị quan về đây chặt một đoạn rễ đem về kinh thành tiến Vua; cây dã hương ở trời Nam mà cành sang tận trời Tây (ấy là năm 1905, toàn quyền Đu-me đã cưa một cành dã hương ở đây cho người làm hai cây thánh giá làm lưu niệm và năm 1932, ảnh cây dã hương đã được trưng bày ở Hội chợ Mác-Xây Pháp)…

 

 

Cây không chỉ là nét đẹp của cảnh quan môi trường, cảnh quan thiên nhiên mà còn là nét đẹp văn hóa, biểu tượng rất đỗi mộc mạc, thân thiết, linh thiêng trong không gian văn hóa Việt. Người dân trong xã cho biết, nhờ có mùi hương của cây dã hương mà nhân dân ở đây có sức khỏe tốt, các bệnh dịch truyền nhiễm ít có cơ hội lây lan. Cây được coi như một linh vật của người dân quanh vùng với nhiều giai thoại và cũng là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho người dân nơi đây.

Theo lời ông Nguyễn Văn Đề – nhân viên Ban quản lý cụm di tích – các bậc cao niên đất Tiên Lục đã nghiệm ra một hiện tượng khá thú vị, đó là mối liên hệ giữa cây dã hương cổ thụ với đời sống xã hội đương thời: cây dã hương chẳng bao giờ gãy cành vì gió bão, nhưng khi có một cành nào đó già khô rơi xuống nhường lại cho những cành mới vươn lên đều báo hiệu một sự chuyển biến lớn của đất nước. Năm 1945 cành dã hương lớn phía đông bắc gãy là lúc Cách mạng Tháng Tám thành công; Năm 1954, cành phía tây gãy là năm chiến thắng Điện Biên Phủ; Năm 1964 cành phía nam gãy gắn với sự kiện Vịnh Bắc Bộ chiến tranh mở rộng ra miền Bắc; Năm 1975 cành phía tây gãy gắn với sự kiện giải phóng miền Nam thống nhất đất nước; Năm 1984 cành phía tây bắc gãy gắn với “khoán 10” và cành ở đỉnh ngọn phía nam gãy vào chiều 22/10/2006, thì 16 ngày sau nước ta gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (mà trong sổ ghi chép những sự kiện liên quan đến cây dã hương, được người dân ở đây ghi sự kiện này là “cành hội nhập”)…

Cho đến nay chưa có tài liệu nào xác định chính xác tuổi đời của cây dã hương này, nhưng theo người dân ở nơi đây thì vẫn gọi là cây dã ngàn năm tuổi. Còn trong cuộc hội thảo về cây dã hương của Trung tâm Nghiên cứu và phát triển đa dạng sinh học tổ chức năm 2011, các nhà khoa học trong và ngoài nước khẳng định cây dã hương này đã tồn tại khoảng 1.000 năm và trên thế giới chỉ có hai cây dã hương quý như thế. Một cây ở châu Phi đã chết nên cây dã hương này được xem là cây “độc nhất vô nhị của thế giới”.

Hiện nay cây dã hương đã được nhà nước coi là di sản quốc gia, hàng ngày có rất nhiều đoàn khách về đây không chỉ để chiêm ngưỡng, cảm nhận vẻ đẹp của cây “dã đại vương” nghìn năm tuổi, để hít sâu vào lồng ngực hương thơm của dã hương – thứ hương tinh khiết mà không có ở một giống cây nào, mà còn để nghe những câu chuyện ly kỳ, được người dân nơi đây lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên những thông điệp có ý nghĩa nhân văn sâu sắc về một cây cổ thụ như một biểu tượng, tượng trưng cho một sức sống trường tồn của dân tộc.